Omgaan met lastige collega's

We hebben er allemaal wel eens mee te maken gehad: een collega of gesprekspartner waarmee het niet klikte. Zuurder wordt het nog wanneer blijkt dat anderen daar geen last van lijken te hebben, zodat je ook nog eens aan jezelf gaat twijfelen. Wat is er dan aan de hand?

Even wat rechtzetten, voordat er een misverstand ontstaat: als we ‘last hebben’ van iemand, gaat het om diens uiterlijk waarneembaar gedrag. Verder kunnen we namelijk niet kijken, dus laten we ons daartoe beperken.

Om zo’n stroeve interactie beter te begrijpen neem ik je mee naar de theorie van het kernkwadrant. Dat is een model dat jouw eigenschappen, leerpunten en gevoeligheden in kaart brengt. Het is ontworpen rondom de begrippen kernkwaliteit, valkuil, allergie en uitdaging. In het kwadrant wordt de onderlinge samenhang zichtbaar.

Bij trainingen, personal coaching en zelfanalyse wordt dit model veel gebruikt. Het is een hulpmiddel voor zelfinzicht, het definiëren van ontwikkelpunten en het analyseren en bespreekbaar maken van problemen in interactie. Het kernkwadrant is opgesteld door Daniel Ofman en wordt daarom ook wel het kwadrant van Ofman genoemd. Het kent de elementen: kernkwaliteit, valkuil, uitdaging en allergie.

Kernkwaliteit

In Bezieling en kwaliteit in organisaties beschrijft Ofman (2004) een kernkwaliteit als "een eigenschap die tot het wezen (de kern) van een persoon behoort. De kernkwaliteit 'kleurt' een mens, het is de specifieke sterkte waar we bij hem of haar direct aan denken."
Ieder mens heeft vier of vijf kernkwaliteiten die hij - vaak onbewust - dagelijks inzet. In je werk en leven is het van belang om die dingen te doen, waarbij je je kernkwaliteiten goed kunt benutten. Dan zit je als het ware "in je kracht".

Valkuil

Een valkuil is een "teveel van het goede", een doorgeslagen kernkwaliteit. De kernkwaliteit ontaardt dan in wat anderen ervaren als een slechte eigenschap. De ondernemer die risico's durft te nemen, wordt – als hij in zijn valkuil stapt – een overmoedige waaghals. En een deskundige ambtenaar wordt een pietje-precies. Een valkuil wordt ook wel een vervorming genoemd.

Bij zelfstandigheid kan de valkuil eigengereidheid passen, maar ook bijvoorbeeld te solistisch bezig zijn.
Bij doelgerichtheid zijn mogelijke valkuilen: geen oog/oor voor mensen hebben, fanatisme, egoïsme, ongeduld. Welke valkuil bij jouw kwaliteit past, verschilt per persoon. Door je valkuilen te kennen, ontwikkel je een soort alarmbel die gaat rinkelen als je doorslaat.

Uitdaging

Een uitdaging is je leerpunt die ervoor zorgt ervoor dat de kernkwaliteit ook daadwerkelijk een kwaliteit blijft en niet ontaardt in een valkuil. Uitdagingen houden houdt je kernkwaliteit dus in evenwicht omdat ze altijd het positieve tegenovergestelde van de valkuil zijn. De uitdaging bij de valkuil overmoed zou dus voorzichtigheid kunnen zijn. Dit houdt in dat de gedienstige ambtenaar ook moet leren bij tijd en wijle voor zichzelf op te komen, om geen slaaf te worden.
De uitdaging bij eigengereidheid zou luisteren naar anderen kunnen zijn, bij te solistisch bezig zijn weer anderen erbij betrekken. Bij de valkuil geen oog/oor voor mensen hebben past de uitdaging relatiegerichtheid et cetera.

Allergie

Een allergie is een eigenschap van anderen waar je een grondige hekel aan hebt, oftewel 'allergisch' voor bent. De meeste mensen blijken allergisch te zijn voor het teveel van hun uitdaging. Je allergie is dan ook het negatief tegenovergestelde van je eigen kernkwaliteit.
De ondernemer met durf zal waarschijnlijk gek worden van overbezorgde mensen die geen gok durven te wagen. De onderwijzer met veel vakkennis wordt Gallisch van een leerling met weinig interesse in zijn vakgebied.
 
Toch zit er onder die allergieën ook een kwaliteit van diegene voor wie je allergisch bent, namelijk respectievelijk voorzichtigheid of open-minded . Een ondernemer zou dus veel kunnen leren van zijn allergie, want voorzichtigheid is tenslotte zijn uitdaging. En ook een docent zal triggeren op zijn eigen allergie: welke zou dat kunnen zijn?
Bij de kwaliteit zelfstandigheid passen allergieën als afhankelijkheid, met alle winden meewaaien of passiviteit. Voor doelgerichte mensen liggen allergieën als vaagheid, onzekerheid of wispelturigheid op de loer.

Die collega

Wanneer je je ergert aan iemand, is het goed je af te vragen welk gedrag je waarneemt. Dat is zeer waarschijnlijk je allergie. Ik durf te zeggen: vertel mij aan wie je je ergert en ik vertel jou hoe je kernkwadrant in elkaar steekt. Jouw allergie is namelijk de doorgeschoten vorm van je uitdaging. Het is daarmee niet moeilijk om je kernkwaliteit en je valkuil te herleiden.

Zo beredeneerd kun je veel van elkaar leren, van een collega waaraan je je ergert misschien nog wel het meest. Ik wens je daarom veel vervelende collega's ;)

Lees ook

Snel delen

bit.ly/moeilijkecollega

Recente blogs

Meer weten

Wil je meer weten over deze onderwerpen? Neem dan contact met me op voor een vrijblijvend gesprek.
Bel me op 0570 77 56 29.

Deze artikelen verschenen ook op managersonline.nl