Waarom een leidinggevende niet hard mag werken

Ten eerste is dat uiteraard de volwassene (V) ; daarnaast is er de ouderrol (O) en de kind-rol (K). Wat opvalt, is dat je als volwassene de natuurlijke rol van volwassene inneemt en situationeel die van ouder. Daar hoef je geen ouder voor te zijn, je neemt de rol in: ook naar een andere volwassene bijvoorbeeld. Denk aan de leidinggevende die de ouderrol pakt en een belerende toon aanslaat.

Net zo goed kan een volwassene de rol van kind aannemen: denk aan de werknemer die zich verschuilt achter ‘dat wist ik niet’ of ‘daar heb ik geen zin in’.
Varianten van de gekozen posities zijn nog die van enerzijds de kritische ouder (oordelend, belerend, bestraffend en ook richtinggevend, structurerend) en de zorgende ouder (zowel betuttelend, over-toegeeflijk als zorgzaam, liefdevol).

Anderzijds is er nog het aangepaste kind (volgend, vriendelijk en onderdanig, over-aangepast) tegenover het vrije kind (spontaan, eigenzinnig en roekeloos, onverantwoordelijk).
Het zijn drie en dus eigenlijk vijf rollen of posities die we allemaal weleens innemen.

Gedwongen rolwissel

Het heeft de voorkeur als volwassenen beide in hun V(olwassene)-rol zitten: dan is er gelijkheid en respect en liggen verantwoordelijkheden waar ze horen.
Problemen ontstaan wanneer iemand een voorkeursrol ontwikkelt die je niet bij de leeftijd verwacht. Veel lokale Facebook-groepen laten dat zien: daar wordt heel wat afgemeierd over bijvoorbeeld het lokale bestuur.

Vaak vanuit de rollen van de kritische ouder (de betweter) of vanuit het aangepaste kind (de zeur). Discussies van die aard hebben werkelijk nauwelijks een aanleiding nodig om te starten, ze kunnen eindeloos duren en na verloop van tijd steekt iemand opnieuw het bos aan.

Wees je er dus bewust van dat ook in een kleine gemeenschap als jouw team deze mechanieken een rol spelen. De notoire mopperaars, slachtoffers en politie-agenten houden elkaar flink aan de gang en daarmee de processen on-hold.

In al die gevallen is waarschijnlijk om te beginnen één van de gesprekspartners uit z’n rol gestapt. De ander volgt bijna vanzelf en zal dan zeer waarschijnlijk in het andere uiterste schieten. Hoe voorkom je dat?

Drie valkuilen

Van der Vlies heeft in haar boek het model van Berne versimpelt. Bij voorkeur vul je als leidinggevende je rol mature in. Dat houdt in dat je leiding geeft waarbij je zelf verantwoordelijkheid neemt voor jouw taak als leidinggevende. Je gelooft dat je medewerkers zelf verantwoordelijk zijn voor hun taak, werkgeluk en gezondheid.
Van der Vlies is realistisch genoeg om zich te beseffen dat het in de werkelijkheid vaak anders gaat. Ze schetst in haar mature-model drie valkuil-rollen: die van de mama, die van de macho en die van de mol.

• De mama: de valkuil waarbij je de overtuiging hebt dat je voor de ander moet zorgen. Of je denkt dat je aardiger bent als je gewoon eventjes helpt. Je neemt (de verantwoordelijkheid) over.
• De macho: de valkuil waarbij jij het beter weet, je hebt een oordeel of bent kritisch. Je vertelt de ander wat ‘ie moet doen of hoe het moet.
• De mol: de valkuil in het mature-model waarbij je wel weet dat je iets moet zeggen of iets moet doen, maar je zegt het niet en je doet het niet. Je doet net alsof er niets aan de hand is. Je hebt je kop in het zand gestoken, omdat je bang bent of omdat je weerstand voelt. Je hebt er geen zin meer in, je hebt het opgegeven.

Bedenk: een rol is maar gedrag

Helemaal vooraan begint het ermee dat je je realiseert dat wij allen rollen spelen, in de vorm van voor de ander waarneembaar gedrag. En niemand is ooit zijn gedrag. Mocht de ander jou dus op één of andere manier ergeren, wees je er dan bewust van dat het gedrag is waarop je reageert. Veroordeel niet de mens, want het is slechts zijn of haar gedrag dat in de gegeven situatie niet past.

Zo ook is jouw reactie maar gedrag op het gedrag van de ander in deze situatie. Het kan dus niet zo zijn dat jij en de ander per definitie niet bij elkaar passen, het is hooguit zo dat jullie – in gedrag – iets moeilijks in elkaar oproepen.

Vraag je af: wat doet de ander dat mij zo doet reageren? Welk gedrag van de ander roept het andere gedrag, dat van mij, op?
Nog een laagje dieper is het ook nog eens zo dat wat jou ergert in de ander, gedrag is dat ook in jou schuilt maar dat er van jou (nog) niet mag zijn. Dus wat doet de ander, wat jij stiekem ook wel zou willen durven?

Bedwing dus je ingrijpreflex, neem nooit over en gun de ander een kans om te rijpen. Dat is beter voor jullie verhoudingen én voor jezelf.

Lees deze whitepaper en lees alles over wat je kunt doen om (opnieuw) motivatie te vinden.
Om inspirerend je leiderschap in te vullen. Om je eigen werkplezier te (her-)vinden.
Om je mensen te kunnen motiveren. Mis dit niet langer en zet deze stap!

Voel je zekerder in je rol als leidinggevende. Download nu de whitepaper.