De illlusie van controle
In de jaren ’80 werkte ik als trainer bij een opleidingsinstituut waar mensen leerden hoe je goede voorlichtings- en instructieprogramma’s maakte. Video deed zijn intrede in de institutionele wereld en dat bracht veel nieuwe kansen met zich mee. Een van de cursussen richtte zich op het maken van educatieve programma’s rondom maatschappelijke thema’s.
Op een dag filmden we een voorlichtingsspotje over alcoholgebruik in het verkeer. De cursisten hadden een sterk draaiboek geschreven en met dat plan kregen ze zelfs de medewerking van politie Haaglanden. We mochten filmen op een groot, afgezet parkeerterrein. De politie stelde een gloednieuwe Mercedes 230E ter beschikking – compleet met zwaailichten, sirene en alle denkbare technische snufjes.
Ikzelf figureerde als bestuurder. Vanwege mijn ervaring met sportieve auto’s én een net afgeronde slipcursus werd ik geacht mooi spectaculair te kunnen 'verongelukken’. De videocamera werd met spanbanden stevig op de motorkap bevestigd, want het zou er ruig aan toegaan.
We begonnen voorzichtig: 40 km/u en dan vol op de rem. De auto kwam netjes tot stilstand. Dan 50, 60, 70, 80 km/u. Geen piepende banden, geen slip, geen drama – alleen keurige, beheerste stops. Hoe hard ik ook remde, rukte of stuurde: er gebeurde niets spannends. Geen slippartijen. Geen rokende banden. Alleen een lijnrechte, rustige stop.
Pas later die middag hoorden we waarom: deze Mercedes was uitgerust met de nieuwste veiligheidstechniek van die tijd. Een verstevigde kooiconstructie, verlaagd zwaartepunt, grote schijfremmen en… ABS. Wat ik ook probeerde, het systeem voorkwam uitbreken en slippen. De agenten wisten dat al lang, maar ze gaven me alle ruimte om het zelf te ontdekken. Met een grijns stonden ze toe te kijken.
Je denkt dat je alles weet
Als we kijken naar dit voorbeeld en we vertalen het naar ons vakgebied, wat zien we dan?
Leidinggeven voelt voor veel starters alsof je aan het stuur zit van een grote auto. Je denkt dat je controle hebt – je hebt een plan, je hebt invloed, je hebt goede intenties. En dan verwacht je dat je omgeving (je team, je leidinggevende, de organisatie) zich gedraagt volgens jouw draaiboek.
Maar in werkelijkheid zit er onder jouw ‘voertuig’ een systeem dat soms ingrijpt zonder dat jij het merkt. Teamdynamiek, organisatiecultuur, ongeschreven regels, de eigen geschiedenis van collega’s – ze beïnvloeden hoe soepel of stroef de rit verloopt. Ook als jij zelf denkt dat je één op één invloed hebt.
Net als de Mercedes met ABS voorkomt het systeem soms dat je écht grip krijgt. Je mag dan aan het stuur trekken wat je wilt – het effect blijft beperkt als je de onderliggende krachten niet kent.
Waarom is dit belangrijk voor beginnende leidinggevenden?
Omdat beginnende leidinggevenden vaak vertrekken vanuit de overtuiging: als ik me maar goed voorbereid, mijn doelen helder heb en mijn acties doordacht kies, dan komt het goed. En dat is begrijpelijk – het is hoe we vaak zijn opgeleid.
Maar leidinggeven is zelden zo maakbaar als het lijkt. Wie net begint, merkt al snel: je team reageert niet altijd zoals je had gehoopt. Anderen hebben hun eigen tempo, eigen geschiedenis, eigen strategieën. Je krijgt bijvoorbeeld geen grip op de werkdruk. Of je wordt geconfronteerd met weerstand die je niet zag aankomen.
Dan helpt het om te beseffen: er is een verschil tussen denken dat je stuurt en werkelijk iets in beweging brengen. Pas als je leert waarnemen wat er ‘onder de motorkap’ gebeurt – in jezelf, in de ander, in de context – wordt leidinggeven effectief. Dan snap je waarom die auto niet slipt als jij dat wel wil. En misschien leer je ook dat dat maar goed is ook.
Coaching voor leidinggevenden
In mijn coaching werk ik met beginnende leidinggevenden die vastlopen op precies dit punt. Ze zijn slim, toegewijd en goed voorbereid, maar ze merken dat er krachten zijn waarop ze geen invloed lijken te hebben – terwijl ze juist zó graag regie willen nemen.
Als dit je bekend voorkomt, nodig ik je uit om eens te praten. In één-op-één reflectie: wat gebeurt er eigenlijk? Wat zie je over het hoofd? Wat doet dat met jou? En waar ligt wél jouw invloed?
Je hoeft het stuur niet los te laten, maar misschien is het tijd om samen eens onder de motorkap te kijken.
Neem hier vrijblijjvend contact met me op. Doen!
Snel delen
Recente blogs
- Hoe spreek je elkaar aan op een aanvaardbare manier
- Teamprocessen verbeteren met draagvlak
- Waarom een leidinggevende niet hard mag werken
- Wat doe je als je wakker ligt van je werk
- Word geen eigenaar van andermans problemen
- Waarom onderbrekingen van werk je team uitputten
- Waarom jouw persoonlijke groei cruciaal is voor het succes van je team
- Waarom traditioneel teammanagement niet werkt
- Whitepaper: maatschappelijk belang van coaching (NOBCO)
Meer weten
Wil je meer weten over deze onderwerpen? Neem dan contact met me op voor een vrijblijvend gesprek.
Bel me op 0570 77 56 29.